لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 4

تره بار-میوه ها و سبزی ها

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی

خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن

پشت سر هم-پیاپی متوالی

 

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

تته پته-لکنت زبان
رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن
خاک برگ-برگ خشک خرد شده

آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)
خواستگاری-رفتن به دیدن دختر یا زنی برای برگزیدن و همسری پسر یا مردی

خانم آوردن-پا اندازی کردن

زمخت-درشت-ناهنجار

 
دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن

حبه کردن-دانه دانه کردن

چیز-آلت تناسلی

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

روغن کرمانشاهی-روغنی که در کرمانشاه از شیر گاو و گوسفند به دست می آورند و به ترین روغن زرد است

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

بالای چشمت ابروست- به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست

 

دوندگی-سعی و کوشش
خرج-هزینه-پول مصرف روزانه ی خانواده

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

زیر جامه-زیر شلواری

خیز گرفتن-آماده ی حمله شدن-در نظر گرفتن مسافتی برای اطمینان از رسیدن به مقصد

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

 

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

رج کردن-رج بستن

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

بی فکر-لاابالی-بی قید

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

 

دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب

 

دیر چسب-دیر آشنا

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن
آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

چله-چاق-چرب و چیلی
تحت الشعاع بودن-زیر نفوذ و تاثیر دیگری بودن

 

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

استخوان‌بندی(درست کردن انگاره و طرح)

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

چَرس-حشیش-گرد-بنگ

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن
خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس
از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن
بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

پر به پر کسی دادن- بال به بال کسی دادن

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

دلچرک-ناخوشایند-دارای اکراه
از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

 

بی اشتها-بی میل به غذا
به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن
زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

خنسی-گرفتاری-تنگدستی

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

 

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

 

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

خط-راه-مسیر-مشی و مرام-مسلک-کنایه از نامه

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

 

 
دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

خروار-کنایه از مقدار زیاد

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

چوب سیگار-نی سیگار

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

 

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

روغن زرد-روغن حیوانی

دله-ظرف حلبی

 

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

 

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

بلا به دور-بلاها دور باد

زبانی-شفاهی

 

دست خوش !-آفرین

زیر تشکی-رشوه

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

زیر دندان کسی مزه کردن-از چیزی خوش آمدن-خواهان تکرار چیزی بودن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)
دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند
دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس
پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن
خوب-کافی-بسیار

 

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

 

خسارت دیدن-زیان دیدن

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش
دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

درخت اگر-امید پوچ و واهی

ژوکر-آدم همه فن حریف

خانم-زن بدکاره-هرزه

از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

باز شدن مچ-لو رفتن دروغ

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

زُل زدن-خیره نگاه کردن

از زبان افتادن(لال شدن)

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

 

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

دستِ راست-سمت راست

با اشتها-متمایل به غذا

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

به هر تقدیر-در هر صورت-خلاصه

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن
دایی قزی-دختر دایی

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

زانویی-زانو
بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن

تخم جن-حرام زاده
دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

از زیر بته عمل آمدن-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است
چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

 

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

چرند-حرف پوچ و بی معنی

دست تنها-بی یار-تنها

 

 

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن
آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)
 

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند

روی شکم سیری-بدون تعهد-از سر بی خیالی
دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

 
خوش ریخت-دارای هیکل برازنده
آن سفر(آن بار، آن دفعه)

 

جا ماندن-فراموش شدن

ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

رد دادن-به غفلت کسی یا چیزی را از زیر دست رد کردن-صرف نظر کردن

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

پُخی بودن-کاره ای بودن-مهم بودن

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

تاپ و توپ-سر و صدای ضربه-داد و فریاد
 

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

اتصالی کردن-در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن

دَم ریز-پشت سر هم-پیاپی-متوالی

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

 

چیز فهم-عاقل و فهمیده
در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

زیاده روی-افراط-اسراف
پُخت-هر نوبت از پختن

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن

در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن
آب بندی کردن(آرام آرام به کار انداختن دستگاه نو)

خاله ماستی-آدم بی اهمیت و بی ارزش

بازار کوفه- بازار شام

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

از تیپ کسی بودن

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

چشم کسی آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

 

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن
 

 

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی
دود چراغ-کشیدن شیره

 

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

 

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده
پابوسی-زیارت
رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن

جا افتاده-آدم متین و با تجربه

باریک اندام-لاغر و ظریف

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

دیر چسب-دیر آشنا

 

 
چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن
دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن

دود چراغ-کشیدن شیره

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن
حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

آنجا رفتن که عرب نی انداخت-به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن

جنگ حیدری و نعمتی-جنگ میان دو تن یا دو دسته

دهن دره-خمیازه
پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز
با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن
اوضاع احوال-وضع و حال
بد خلق-کسی که مدام عصبانی است و غر می زند

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

چغلی کردن-شکایت کردن

روده دراز-پر حرف-وراج

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

آبِ بسته(شیشه، بلور، یخ، برف)

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

 

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

چرکوندی-لکه دار کثیف

دست بده داشتن-بخشنده بودن

 
 

دهن بین-آن که به گفته ی این و آن عمل می کند

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

دلخور-رنجیده-ملول-گله مند

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)
خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

پاشنه بخواب-کفش راحتی
در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن
رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند
پلک روی هم نگذاشتن-حتا لحظه ای نخوابیدن
پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

چم و خم-آداب و رسوم-فن-ناز و عشوه

ابوقراضه-ابوطیاره

حمله کردن-یورش بردن

دست به سیاه و سفید نزدن-به هیچ گونه کاری نپرداختن-ابدن کاری نکردن

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن

در گوشی-با زمزمه-پچ پچ وار

 

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

 

 
آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

خوش ترکیب-نگا. خوش تراش
به لج انداختن-به لجاجت انداختن

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن
دست خالی بودن-تهی دست بودن-بی چیز بودن

دوام آوردن-استقامت کردن

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

حَب-قرص

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

جریحه دار شدن-زخمی شدن-دل شکسته شدن-رنجیده شدن

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

زاق-چشم زاغ چشم

دال-خمیده-کج

تنبان درآر-بی حیا-دریده

چیز خور-مسموم شده

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

 

روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

دوام آوردن-استقامت کردن

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

رقاصی-کارهای بی هوده و سبک

دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

دست پیش-گدا

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

خود را بستن-پول دار شدن

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

 

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

 
به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

 

زمزمه کردن-زیر لب خواندن-ترنم کردن

خداپسندانه-مورد پسند خدا

 

بار زدن-پر کردن وسیله ی نقلیه از بار-حمل کردن بار

دو به دو-دو تا دو تا

پیش کردن-راندن به جلو

بی معنی- بیخود

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

حاجی ارزانی-گران فروش