لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 232

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده
زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

 

افتاده-فروتن-متواضع

پِی-دنبال

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن(بسیار فرودست تر از کسی بودن، اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن)

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

تُف به دهن-حیرت زده
رشوه گرفتن-رشوه خواری
تو در تو- تو به تو

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

بی نماز شدن-گرفتار عادت ماهانه شدن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

 

پوست انداختن-از سختی چیزی به ستوه آمدن

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن
در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن
تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

باد کردن-به خود بالیدن-مغرور شدن

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

دل خوشکنک-مایه دلخوشی اندک-آن چه بی پایه ولی مایه ی خرسندی است-گول زنک
خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

 

 

از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

 
خِل-خلط بینی
پرت افتادن-دور و تنها افتادن

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)
جانانه-محکم-کامل-بزرگ-شدید

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن

دلسوز-غمخوار

 

پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

بی اشتها-بی میل به غذا

زهره دان-کیسه ی صفرا

ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

 

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

پای کسی حساب کردن-به حساب کسی گذاشتن

 
اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)
خانه بستن-در بازی نرد دو مهره را در یک خانه قرار دادن تا حریف نتواند در آن جا بنشیند

تیر کردن کسی-کسی را تحریک کردن و به کاری واداشتن

انکر منکر-بسیار زشت و بدترکیب

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

پاشیر-گودال پای شیر آب

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن
زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

دامنگیر کسی شدن چیزی-گرفتار شدن کسی به چیزی

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

تنوری-پخته شده در تنور

دست از همه جا کوتاه شدن-بی چاره و بی پناه شدن
بد چشم-شور چشم-آن که چشم زخم برساند-مردی که به زنان نامحرم با شهوت بنگرد

 
چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

 

خودسر-گستاخ-سرکش

جفتک زن-لگد زن
تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن

 

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

رو انداختن-تقاضا و خواهش کردن
در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

 
 

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی

 

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

حرف خود را به کرسی نشاندن-نظر خور را به کسی قبولاندن یا تحمیل کردن

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

هرماری-ز خوردنی یا نوشیدنی تلخ-کار سخت و دشوار

پوست کندن-سخت تنبیه کردن

 

چین چین-پر از چین

 

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)

انگشت‌شمار-کم-معدود

خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل

تاج گل به سر کسی زدن-کار نیکی در حق کسی کردن

زدن برای کسی-پشت سر کسی بدگویی کردن-مورد بدبینی قرار دادن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد
جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی
روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

آمدن(آغاز به کاری کردن)

خوش انصاف-با انصاف-منصف

خارشک-مردم آزار-سادیست

به حق چیزهای ندیده و نشنیده-پس از شنیدن حرفی یا دیدن چیزی تعجب آور می گویند

 

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

پا بر جا-ثابت قدم-استوار

دندان تیز کردن-طمع کردن
پا منبری-شاگرد روضه خوان
چارقد-روسری زنانه

چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد

آشغالی(سپور)
تیر کردن-نشان کردن

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن

در عالم هپروت سیر کردن-دارای خیالات واهی بودن-کاملن بی خبر بودن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

خاک برگ-برگ خشک خرد شده
زبان در قفا-زبان پس قفا

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

دل خواستن-آرزو داشتن-مایل بودن

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

 

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

پا-حریف

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی

بار سرکه- ترش ابرو

 

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

از خواب پریدن-بیدارشدن ناگهانی از خواب

رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی
راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

 

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن
زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

حسینقلی خانی-با هرج و مرج-بی قانون
پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند
از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

الحق-به‌راستی-حقیقتن

 

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

آخرین تحویل(قیامت)

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

از کرگی دم نداشتن خر-نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری
چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

رودرواسی-رودربایستی

 
زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن

آبدست(ماهر، استاد)
حهاز-کشتی بزرگ
تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن
تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

دله دزدی-عمل دله دزد
دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن
حَب-قرص

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن
روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

جا ماندن-فراموش شدن

زهکونی-اردنگی-تیپا

 

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن
پدر زن سلام-نخستین دیدار داماد در خانه پدر زن

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند

تنگاب آمدن-به جان آمدن

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

 

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن
در و تخته-دو دوست خوب-زن و شوهر جور

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

به پول رساندن-فروختن

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

 

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

 

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

بی اشتها-بی میل به غذا

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

ار زبان کسی-از قول کسی
رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن
از قرار-ظاهرن-آن‌طور که پیدا است
اکبیری-زشت-بی‌ریخت

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن
دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

 

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

دست تنها-بی یار-تنها

 

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

زمخت-درشت-ناهنجار

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

بساط در آوردن-الم شنگه راه انداختن-رسوایی به بار آوردن

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

خوراک-مصرف یک دوره ی معین

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ
زرق و برق-جلوه ی ظاهری-جلا و شفافی

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

بوگندو-آدم کثیف و بد بو
پاپی شدن کسی-به کسی ایراد گرفتن-کسی را اذیت کردن

تیغ کسی بریدن-اعتبار و زور داشتن- خر کسی رفتن

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن
آفتابه گرفتن-آفتابه برداشتن
از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن

بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

تردستی-مهارت-شعبده بازی

 

پی جور شدن-دنبال نمودن-جستجو کردن
دستشویی-توالت-مستراح

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن
خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

 

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

 
جیغ و ویغ-داد و فریاد

 

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

 

دزد سر گردنه-کاسب نادرست و گران فروش

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

 

چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

ته دار-پایه دار
حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

 
زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال
خبط کردن-اشتباه کردن-به خطا افتادن
حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

پَخ-مسطح-بی ژرفا

 
آمدیم (و) . . .(فرض کنیم که)

دسته-جمعیت سینه زن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

چل مرد-مرد کوتاه قد

پای خود را جای پای دیگری گذاشتن-از کسی تقلید کردن

چار سر-حرف مفت-متلک

جَخ-تازه-هنوز-فوقش

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

دل و جگر زلیخا-تکه تکه-پاره پاره

 

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

ژوری-هیئت داوران