بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 359

 
اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

چُر-ادرار

 

 

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

چغندر پخته-لبو

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

حلال به زنده ای-در پاسخ به حلالم کن می گویند-یعنی حلال می کنم و امیدوارم زنده باشی

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

چوب سیگار-نی سیگار
آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن
پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید
دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن
دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

 

 

اگر بمیری هم-به‌هیچوجه-هرگز

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

 

 

اشک کوه-یاقوت-لعل

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

بجایی رسیدن-به مقصود رسیدن-مقام یافتن

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن
تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

خاکی-فروتن و متواضع

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن
خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

دهنه سرخود-بی بند و بار

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

چاچولی-زبان بازی-حقه بازی

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

چل زن-زن کوتاه قد

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن
پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن
روگیری-چهره پوشاندن از نامحرم-شرم و حیا

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

از کاسه درآمده(بیرون‌زده، ورقلمبیده)
تاج گل به سر کسی زدن-کار نیکی در حق کسی کردن
حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

 

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند
تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن
تشریف داشتن-حضور داشتن
جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها
به دهان ها افتادن-فاش شدن-بر سر زبان ها افتادن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

آب لمبو-چلانده‌شده-فشرده

بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز
درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

پر بدک-خیلی بد

 

زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

 

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

روغنی-آلوده به روغن

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

چارخانه-شطرنجی
تا خوردن-کج شدن-خم شدن-انحنا برداشتن

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

اَتَر زدن-فال بد زدن

 

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن
از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

 

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

جا ماندن-فراموش شدن

حرف توی دهن کسی گذاشتن-سخنی را به کسی یاد دادن-تلقین کردن

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن
خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

دست دوم-کار کرده-مستعمل
اهل دود-سیگاری

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود
دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی
زن و بچه-اهل و عیال-زن و فرزند

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن
دست و بال-دور و بر-اطراف

 

ته نشست-رسوب

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن
پیشکار-رییس دارایی شهر یا استان

 

 
دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

خجالت کشیدن-شرمنده شدن

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

روغن داغ-روغن گداخته

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

پاپوش درست کردن-پرونده درست کردن- توطئه کردن

دست پاک-درستکار

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

زرت و زورت-زرت و پرت
پورت-سر و صدا-داد و فریاد

رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

از سر نو(دوباره)

حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

 

تره بار-میوه ها و سبزی ها

چشمه-نوع-قسم

خر بی یال و دم-احمق-نادان

 

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

رودل کردن-به سنگینی معده دچار شدن

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

چول-بیابان

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

 
زلم زیمبو-لوازم بی مصرف و بی ارزش

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن
اهل دود-سیگاری
تو دوزی-دوختن از درون

 

 

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

از دماغ فیل افتادن-بسیار متکبر و خودبین بودن

 

ریسه کردن-ردیف کردن-قطار کردن-پشت سر هم قرار دادن

چپو-غارت-تاراج

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر
خواب و خوراک-خورد و خواب

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

آبدست(ماهر، استاد)

انگشت به دندان گزیدن-متحیر شدن-حسرت خوردن
دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

پُرسه-مراسم دیدار با بازماندگان کسی که مرده باشد برای گرامیداشت او

 

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

ریغ-مواد درون امعا و احشا

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

 
خر بی یال و دم-احمق-نادان

دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

رشوه خواری-دریافت دستمزد برای انجام کاری ناروا و غیرقانونی

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

دست و پا پنبه ای-دست و پا چلفتی-بی عرضه-بی دست و پا

پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

 

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

 

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن
با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن

با آتش بازی کردن-به کاری پر خطر پرداختن
از دماغ کسی در آمدن(شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن)

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد

 

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

 
توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

بلا گردان کسی شدن-به جان خریدن بلای کسی

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

خدا به رد-در پناه خدا

الدنگ-بیکاره-مفتخور-بی‌غیرت

 
 

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن
باد توی سرنا کردن-اسرار کسی را فاش کردن

چشم بازار را درآوردن-چیز بسیار بد و نامرغوب خریدن
دندان-گاز

 
جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن
چرند اندر چرند-پرت و پلا

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

راه گم کردن-نه از روی میل و اراده بلکه اتفاقی به جایی آمدن

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر
چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک
تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

زنگ زدن-ترکیب شدن آهن با اکسیژن هوا-فرسوده شدن-بی مصرف شدن

 

 

خورد و برد-افراط و زیاده روی-ریخت و پاش-تعدی و تجاوز

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

 

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

دو به هم زن-دو به هم انداز

ریغماسی-ضعیف و مردنی-مریض و کم مقاومت

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند

تند تیز-شتابان-خشمناک-ستیزه جو

داد و هوار-داد و فریاد

خاک به دهنم-زبانم لال
آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)
پشت و رو کردن-برگرداندن جامه به صورتی که رو پشت و پشت رو شود

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)
بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

 
 

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)

زبانی-شفاهی

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

در رفتن سخن از دهن-سخنی بی اراده گفتن

جیره-سهم معین

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

زحمت دادن به خود-خود را به زحمت انداختن

پُک زدن-هر بار کشیدن سیکار و چپق و از این قبیل با نفس عمیق

چوچول باز-دغل-بی حیا

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

پر گو- پر چانه

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج
چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت
حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

زار-کوتاه شده ی زایر

 

پِشک-نرمی و پرده های بینی

چس گرگی پا شدن-صبح زود برخاستن

تن خود را چرب کردن-برای دردسری آماده شدن-پیه چیزی را به تن مالیدن
آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)
چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه

رسوایی بالا آوردن-کاری مایه ی رسوایی و شرمساری کردن

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

چرند اندر چرند-پرت و پلا

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

زیر جلکی-پنهانی
از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)
تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

چشم ِ غربال-سوراخ های غربال

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

بد تا کردن-بد رفتار کردن-بد معامله کردن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

خار چشم کسی بودن-مایه ی عذاب کسی بودن

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

دله دزد-آفتابه دزد-دزدی که به چیزهای کم ارزش قانع است

چله ی زمستان-سرمای سخت

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی
رفتگار-رفتنی-مردنی
 

چاییده-سرما خورده-زکام گرفته

حال و حوصله-نگا. حال و احوال

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

چای دان-جای نگهداشتن چای خشک

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم
خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

در آمدن از زیر بته-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن
خم شدن-دولا شدن

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

زیاده روی-افراط-اسراف

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن