بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 237

دم کسی لای تله گیر کردن-دچار سختی شدن-به بلا گرفتار شدن

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن
پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

 

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

دهن دره-خمیازه
خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس
از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

از هول هلیم توی دیگ افتادن-از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش
خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران

 

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

تمدن-شهری گری- مجازن: تربیت و ادب

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

بشقاب پرنده-سفینه ی بشقاب مانند که از کهکشان آمده است . چیز پرنده ی ناشناس

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

رای دادن-نظر دادن به انتخاب چیزی یا کسی

دلِی دلِی-حاشا-انکار

بد سیرت کردن-به دختری تجاوز کردن-بی عصمت کردن
چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

 

زیر جلکی-پنهانی
در به دری-بی خانمانی-آوارگی

دولابچه-کمد کوچک

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

 

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

تنوری-پخته شده در تنور

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

 

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن
اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

بکن نکن-امر و نهی

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

زیست شناسی-دانش شناخت حیات و موجودات زنده
ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

آبِ کبود(آسمان)

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

 

پرس و جو کردن-پرسیدن-خبر گرفتن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

رانده و مانده-بدبخت و وامانده

دُم ِ هم کردن-مطابق یکدیگر کردن-دو کناره ی چیزی را بر هم نهادن

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن

 

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

پر رو-بی شرم-وقیح-دریده
خوابیدن-خراب شدن-فرو ریختن

دُم بریده-زرنگ و ناقلا-بدجنس

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

چشم بندی-شعبده بازی-تر دستی

چته ؟-تو را چه می شود ؟

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

 

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند

در عالم هپروت سیر کردن-دارای خیالات واهی بودن-کاملن بی خبر بودن

بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

پشت رو-وارونه

بی خودی-بی دلیل-بی جهت
اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

خبر داغ-خبر بسیار مهم

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن
دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن
از زورِ-از شدت-از بسیاری

به دهان کسی نگاه کردن-مطیع به گفته ی کسی بودن-حرف کسی را بکار بستن
زُل-خیره

خلا-مستراح

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

آبِ سیاه-نیمه کوری

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا
چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود
خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است
تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

زهره دان-کیسه ی صفرا
تنگ کسی گرفتن-احتیاج فوری به قضای حاجت داشتن
ریگ دندان کسی شدن-مزاحم کسی شدن

به سر کشیدن-یکباره نوشیدن-بالا انداختن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

تبرک کردن-با برکت ساختن-خجسته کردن

خانه یکی-صمیمی و یکدل

حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن

به هم زدن-قطع رابطه کردن

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن

حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)
 

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

تر دست-ماهر-شعبده باز

خرج اتینا کردن-پولی به مصارف بی هوده رساندن

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

از جیب رفتن-سود یا لذتی را از کف دادن

خط افتادن-خراش افتادن

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

زن ِ سفری-زن فاسد و بی عفت

خوش غیرت-در زبان لوطیان گاه نشانه ی اعجاب و گاه دشنامی است به جای بی غیرت

خایه-بیضه-جرات

اهل و نا اهل(کس و ناکس، نجیب و نانجیب)

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

خدابیامرزی-درخواست بخشش

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد
در بردن-بیرون بردن-گذراندن

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته
چَه چَه-صدای بلبل

دَم نقد-آماده-حاضر

خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

بی کتاب-بی پیر-کار دشوار-بی دین-کافر

چپ رو-تند رو

خرت و پرت-اثاثه ی کم بها-خرده ریزه

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

آتش بی‌باد(ظلم، می)

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن
زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

 

چشم ِ غربال-سوراخ های غربال

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

 

خوش انصاف-با انصاف-منصف

دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

پاشنه بخواب-کفش راحتی

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

زُل-خیره

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

دماغ سوختگی-خجالت زدگی-ناکامی

پِشک-نرمی و پرده های بینی
خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن
چسی درکن-آدم پر مدعا

اهل دود(سیگاری)

در به در شدن-آواره شدن-بی خانمان شدن-جا و منزل مناسبی نداشتن

حساب خرده-اختلاف کوچک-خرده حساب-بدهکاری مختصر

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

الواتی کردن(عیاشی و هرزگی کردن)

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن
چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

بختک-کابوسی به شکل هیکل که در خواب بر سینه ی شخص نشسته و مانع تنفس آزاد او می شود

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

پیشت-آوازی برای راندن گربه

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش
اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن
 

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

رشوه گیر-رشوه خوار
آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

جناغ شکستن-شرط بندی کردن با جناغ مرغ

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

اروای ننه‌ات-ارواح بابات
پُف-فوت-ورم-آماس

زناشویی-ازدواج-همسر اختیار کردن

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

دست فروش-دوره گردی که کالای خود را روی دست انداخته و می فروشد

بغداد آباد-شکم سیر

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

خاکروبه-زباله-آشغال

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند

خریت-نادانی-حماقت

چاچول باز-حقه باز-شیاد

چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند
خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر
بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب
از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

پای کسی نشستن-در انتظار وصل کسی بودن

 

 

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

بید خورده-کهنه و فرسوده

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

دست از همه جا کوتاه شدن-بی چاره و بی پناه شدن

خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان

دمرو-کسی که دمر خوابیده

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن

دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است
آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

پر پری نشان دادن-کسی را فریب دادن و از راه به در بردن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

ترکیدن دل-از چیزی سخت ترسیدن
دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن
ترک نشاندن-پشت سر نشاندن کسی
درسته-یکجا-یکپارچه-کاملن
داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن
بد شیر-متقلب-بد جنس

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

خِرخِره-حلق-حلقوم

 

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

دوری و دوستی-دوری برای دوام و پایداری دوستی لازم است

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن

اخم و تخم-ترش‌رویی-کج‌خلقی

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

خودداری-امتناع-خویشتن داری-شکیبایی

بد اخم-عبوس و ترشرو

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی
خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

چله نشینی-خانه نشینی

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن
 

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

پَخ خوردن-تیزی چیزی

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

چلو-برنج آب کشیده

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

چوب آخر را زدن-پایان کاری را اعلام کردن-مانند در حراج

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن

بقچه بندی-ران چاق

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

چشم روشنی-چیزی که برای خوشامدگویی برای کسی می برند

بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

خواربار-ارزاق-خوراک

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)
چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

فرض کنیم که

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

 

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن
تاپ و توپ-سر و صدای ضربه-داد و فریاد

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

خانه خراب کردن-بدبخت کردن-بی چیز کردن

جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

پینه-وصله-پوست سخت شده

 

بریدن شیر-لخته لخته شدن شیر
حاضر و غایب کردن-خواندن نام افراد برای تعیین حاضران و غایبان

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

پرند-حرف بی هوده

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

زار زدن-سخت گریه کردن

تیر کردن-نشان کردن

چُل کلید-جام درویشان

دست و پا توی هم رفتن-بی پول شدن-گرفتاری مالی پیدا کردن

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس
دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق
خداحافظی کردن-به درود گفتن

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

زاق-چشم زاغ چشم

انگار نه انگار-موضوع را نادیده بگیر!-گویی وجود نداشت

دست چین-گزیده-منتخب

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

دو زاری-سکه ی دو ریالی