دانلود مقاله معیارهای ارزیابی عملکرد و مفروضات تئوری نمایندگی

Widget not in any sidebars
همواره اقتصاد در کشورهای مختلف تحت تأثیر عوامل و شرایط مختلف قرار دارد که باعث رونق یا رکود اقتصادی در جامعه میشود. در چنین شرایطی مؤسسات مالی و شرکتهای تجاری که نقش اساسی در اقتصاد دولتها ایفا میکنند نیز از این شرایط مستثنی نیستند. به طور کلی میتوان این شرایط رونق و رکود اقتصادی را به عنوان چرخههای تجاری یاد کرد. مؤسسات مالی و شرکتها در مقابل این چرخههای تجاری سیاستها و رویههای مختلفی در پیش میگیرند که از جمله از این ابزارها میتوان به مدیریت سود اشاره کرد. این مسئله که آیا مدیریت سود و اقلام تعهدی تحت تأثیر شرایط رونق و رکود اقتصادی (چرخههای تجاری) عکسالعملها و واکنشهای مختلفی انجام میدهد، باعث به وجود آمدن و انجام این تحقیق گردید. هدف اصلی از انجام این تحقیق بررسی وجود این رابطه است. متغیرهای مورد بررسی در این پژوهش شامل متغیر مستقل چرخههای تجاری و متغیر وابسته مدیریت سود است که در یک دوره زمانی از سال 1377 تا 1388 مورد بررسی قرار میگیرد با توجه به سال انجام این تحقیق دلیل این مطلب که به دادههای سالهای گذشته پرداخته شده است این است که اولا این تحقیق یک دوره اقتصادی را مورد بررسی قرار خواهد داد و نه سالهای مختلف و ثانیا تقسیمبندی چرخههای تجاری مختلف تا سال 1388 در ایران توسط مختارزاده انجام گرفته است که قابل استناد و استفاده میباشد نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که بین چرخههای تجاری مختلف و مدیریت سود رابطه معناداری وجود دارد.
کلمات کلیدی:
رونق و رکود اقتصادی ، چرخه های تجاری ، مدیریت سود ، اقلام تعهدی
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1 مقدمه
حسابداری، به منظور ایجاد محتوای اطلاعاتی و ارزش پیشبینی کشیدگی جریانهای نقدی مورد انتظار بنا نهاده شده است (ویلسون و همکاران، 1986). هر گونه دستکاری فرصتطلبانه در قسمت تعهدی سود، قابلیت اعتماد ارقام حسابداری و سودمندی آنها را برای تصمیمگیری کاهش میدهد.
ژی (2001) در مطالعهای از اقلام تعهدی احتیاطی به عنوان شاخص مدیریت سود استفاده کرده بود، شواهدی یافت که نشان میدهد سرمایهگذاران، اقلام تعهدی را (که میتواند مبین دخالت مدیران در فرآیند گزارشگری مالی به منظور گمراه کردن سرمایهگذاران باشد) به درستی ارزیابی نمیکنند، امکان دستکاری سود از طریق نزدیک کردن سود گزارش شده به سطح سود هدف (آستانه) انجام میگیرد. اجتناب از گزارش زیان، گزارش وضعیت مطلوب مؤسسه از نقطهنظر تداوم در سودآوری و همسو نمودن گزارش سود مؤسسه با پیشبینی تحلیلگران از جمله دلایلی، در راستای رسیدن به سود هدف میباشد. اسکات در سال 1977 مدیریت سود را به عنوان انتخاب خطمشیهای حسابداری، به منظور دستیابی به برخی اهداف خاص توسط مدیریت، تعریف نموده است. وجود زمینه مناسب برای مدیریت سود، ناشی از تضاد مناف و همچنین به علت پارهای از محدودیتهای ذاتی حسابداری از جمله:
1- نارسایی موجود در فرآیند اندازهگیری (برآوردها) و پیشبینیهای آتی؛
2- امکان استفاده از روشهای متعدد حسابداری توسط بنگاهها، موجب شده است که سود واقعی از سود گزارش شده در صورتهای مالی متفاوت باشد.
1-2 بیان مسئله:
این تحقیق به بررسی رفتار مدیریت سود با توجه به چرخههای تجاری در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد. شرایط اقتصادی میتواند تأثیرات متفاوتی بر شرکتها داشته باشد و رفتار مدیریتی سود را تحت تأثیر قرار میدهد. برای نمونه در شرایط رکود اقتصادی انتظار میرود مدیریت سود بیشتری اعمال شود و در دوران رونق انتظار میرود عکس این موضوع رخ دهد. در نتیجه میتوان گفت انتظار میرود شرایط اقتصادی تأثیر متفاوتی بر مدیریت سود داشته باشد.
بنابراین آگاهی از تغییر رفتار مدیریت سود با توجه به چرخههای تجاری میتوانند سرمایهگذاران و سایر تصمیمگیرندگان بازارهای مالی را در پیشبینی دقیقتر یاری رساند.
از آنجایی که سود، یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیینکننده ارزش بنگاههای اقتصادی تلقی میگردد موضوع مدیریت سود، مورد توجه محققان و دستاندرکاران حرفه حسابداری قرار گرفته است. از طرف دیگر شاید این سؤال در ذهن متبادر شود که ممکن است مدیریت سود، در راستای علایق سهامداران باشد و چنین رفتاری را بتوان در چارچوب نظریه علامتدهی تفسیر نمود به این صورت که مدیران بنگاه اقتصادی با دستکاری سود به دنبال اطلاعرسانی به سهامداران راجعبه گزارش وضعیت مطلوب مؤسسه از نقطهنظر سودآوری در سالهای آتی هستند. حال سؤال مهم این است که سهامداران و استفادهکنندگان از نتایج گزارششده مالی چگونه میتوانند مدیریت شرکت را در خصوص مدیریت سود ارائه شده کنترل نمایند؟ طبق یکی از مفروضات تئوری نمایندگی، تأیید کارهای مدیران توسط مالکان بسیار مشـکل و پرهزینه است به نحوی که هزینـههای آن منفعت حاصـله را توجـیه نمینماید. در این راستا استفادهکنندگان به دنبال راهکارهایی هستند که بدون دربر داشتن هزینههای یاد شده از کیفیت و دقت گزارشات ارائه شده، اطمینان حاصل نمایند.
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
سود به عنوان یکی از مهمترین شاخصهای حسابداری است که همواره برای مقاصد مختلف نظیر ارزیابی سهام و عملکرد مدیریت شرکتها و مواردی از این قبیل، به ویژه توسط استفادهکنندگان در ایران مورد توجه بوده است. تا چند سال اخیر، اغلب تحقیقاتی که در زمینه تأثیر چرخه تجاری بر بازده سهام صورت گرفته، برای دستکاری و مدیریت سود اهمیت چندانی قائل نشدهاند. اما در سالهای اخیر ورشکستگی شرکتهای عظیم، و عدم آگاهی قبلی استفادهکنندگان از این موضوع، منجربه این مورد شد که محققان و تحلیلگران مالی تأکید و اهداف خویش را بر کیفیت به جای رقم سود ارائه شده و همچنین شناسایی راههای بررسی مدیریت سود معطوف دارند.
1-4 اهداف و فرضیههای تحقیق:
این تحقیق به طور کلی یک هدف را دنبال میکند و آن بررسی رابطه چرخههای تجاری و مدیریت سوداست. در همین راستا یک فرضیه اصلی مورد بررسی قرار میدهد که بین چرخههای تجاری و مدیریت سود رابطه معناداری وجود دارد.
2-3 اهداف تحقیق و کاربردها:
یک عامل بنیادی در آزمون مدیریت سود، شناسایی راههای اعمال مدیریت سود است، بررسی ادبیات مبتنیبر مدیریت سود بیانگر وجود رویکردهای متفاوت با شناسههای مختلف در تعیین سود گزارش شده است. یکی از مهمترین این رویکردها مبتنیبر کاربرد اقلام تعهدی اختیاری به عنوان شاخصی برای تعیین و کشف مدیریت سود در واحدهای تجاری است. هیلی، دیآنجلو و جونز در انجام تحقیقاتی در زمینه مدیریت سود اقدام به ارائه مدلهایی کردهاند که در تحقیقات بعدی بارها آزموده شدهاند. دچو و همکاران با ارائه مدلی که از آن پس به مدل تعدیلشده جونز نام گرفت این مدل را با مدلهای جونز، هیلی و دیآنجلو و نیز مدل صنعت مورد مقایسه قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که مدل تعدیـلشده جونز از قدرت بیشتری برای کشف مدیـریت سـود در واحـدهای تجـاری برخـوردار مـیباشد در تحقیقات بعدی که توسط جیانمینگ صورت گرفت کارآیی مدلهای جونز و مدل تعدیلشده آن ازطریق به کارگیری سه معیار زیر در صورتهای مالی، افزایش پیدا کرد: سرمایه در گردش غیرنقدی غیرعادی ابتدای دوره، نسبت سرمایه در گردش، نرخ استهلاک تاریخی.
در تحقیقی که ایشان ارائه نموده است در تعدادی از سناریوها از جمله اجتناب از زیان و عرضه سهام فصلی، نشان داده است که سیستم حسابداری تعهدی غیرمنتظره منطبقبر مدل پیشنهادی، با زمان کمتر، سرعت و قدرت بالاتر در بررسی و آزمون مدیریت سود، کارآیی داردکه قابل مقایسه با مدلهای موجود میباشد. مدل تعهدی پیشنهادی ایشان نشانگر مزایای تحلیلهای سری زمانی و مقطعی مدل جونز میباشد اما بر کمبودهای آن نیز غلبه مینماید. بررسی فرآیند مدیریت سود نشاندهنده این است که بسیاری از پژوهشگران علم حسابداری بر آنند که علت دستکاری نتیجه عملیات عادی شرکت را بدانند و اغلب به دنبال این موضوع هستند که چگونه اساسا میتوان نتایج حاصل از عملیات را تحت تأثیر قرار داد اغلب محققین به دنبال شناسایی راههایی جهت کشف موارد مدیریتشده سود ارائهشده میباشند. بنابراین در تحقیق حاضر برای بررسی مدیریت سود در شرکتهای پذیرفتهشده در بازار بورس تهران از مدل ارائهشده توسط جیانمینگ استفاده میگردد.
نتایج این تحقیق را میتوان مورد توجه سیاستگزاران بازار سرمایه قرار گیرد چون میتوانند درصورت تأثیر داشتن متغیرهای مستقل بر کیفیت اطلاعات ارائهشده به تقویت آن بپردازند. همچنین این نتایج میتواند مورد توجه سرمایهگذاران و تحلیلگران باشد و مبنایی را برای ارزیابی کمیت و کیفیت محتوای اطلاعاتی سود گزارششده توسط مدیریت ارائه نماید، به علاوه این نتایج میتواند مورد توجه محققین دانشگاهی قرار گیرد چون باعث افزایش شناخت روشهای دستیابی به کشف مدیریت سود منجر میگردد. نتیجه حاصل از این تحقیق میتواند مورد استفاده سازمانهای نظارتکننده بر شرکتها (سازمان
بورس اوراق بهادار و مؤسسات حسابرسی و…) قرار گیرد چون که میتوانند با توجه به نتایج به دست آمده کیفیت و مطلوبیت گزارشگری مالی شرکتها را مورد بررسی قرار داده و اطلاعات بهتری را در اختیار ذینفعان بازار سرمایه قرار دهند. سرانجام این نتایج میتواند مورد استفاده مدیران شرکتها قرار گیرد چون نشان میدهد که کیفیت سود ارائهشده توسط ایشان مورد توجه سرمایهگذاران و سایر نهادها میباشد. به همین دلیل میتوانند با استفاده از این موارد کیفیت و اعتبار اطلاعات ارائهشده را افزایش دهند.
کلمات کلیدی:
رونق و رکود اقتصادی ، چرخه های تجاری ، مدیریت سود ، اقلام تعهدی
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1 مقدمه
حسابداری، به منظور ایجاد محتوای اطلاعاتی و ارزش پیشبینی کشیدگی جریانهای نقدی مورد انتظار بنا نهاده شده است (ویلسون و همکاران، 1986). هر گونه دستکاری فرصتطلبانه در قسمت تعهدی سود، قابلیت اعتماد ارقام حسابداری و سودمندی آنها را برای تصمیمگیری کاهش میدهد.
ژی (2001) در مطالعهای از اقلام تعهدی احتیاطی به عنوان شاخص مدیریت سود استفاده کرده بود، شواهدی یافت که نشان میدهد سرمایهگذاران، اقلام تعهدی را (که میتواند مبین دخالت مدیران در فرآیند گزارشگری مالی به منظور گمراه کردن سرمایهگذاران باشد) به درستی ارزیابی نمیکنند، امکان دستکاری سود از طریق نزدیک کردن سود گزارش شده به سطح سود هدف (آستانه) انجام میگیرد. اجتناب از گزارش زیان، گزارش وضعیت مطلوب مؤسسه از نقطهنظر تداوم در سودآوری و همسو نمودن گزارش سود مؤسسه با پیشبینی تحلیلگران از جمله دلایلی، در راستای رسیدن به سود هدف میباشد. اسکات در سال 1977 مدیریت سود را به عنوان انتخاب خطمشیهای حسابداری، به منظور دستیابی به برخی اهداف خاص توسط مدیریت، تعریف نموده است. وجود زمینه مناسب برای مدیریت سود، ناشی از تضاد مناف و همچنین به علت پارهای از محدودیتهای ذاتی حسابداری از جمله:
1- نارسایی موجود در فرآیند اندازهگیری (برآوردها) و پیشبینیهای آتی؛
2- امکان استفاده از روشهای متعدد حسابداری توسط بنگاهها، موجب شده است که سود واقعی از سود گزارش شده در صورتهای مالی متفاوت باشد.
1-2 بیان مسئله:
این تحقیق به بررسی رفتار مدیریت سود با توجه به چرخههای تجاری در بورس اوراق بهادار تهران میپردازد. شرایط اقتصادی میتواند تأثیرات متفاوتی بر شرکتها داشته باشد و رفتار مدیریتی سود را تحت تأثیر قرار میدهد. برای نمونه در شرایط رکود اقتصادی انتظار میرود مدیریت سود بیشتری اعمال شود و در دوران رونق انتظار میرود عکس این موضوع رخ دهد. در نتیجه میتوان گفت انتظار میرود شرایط اقتصادی تأثیر متفاوتی بر مدیریت سود داشته باشد.
بنابراین آگاهی از تغییر رفتار مدیریت سود با توجه به چرخههای تجاری میتوانند سرمایهگذاران و سایر تصمیمگیرندگان بازارهای مالی را در پیشبینی دقیقتر یاری رساند.
از آنجایی که سود، یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیینکننده ارزش بنگاههای اقتصادی تلقی میگردد موضوع مدیریت سود، مورد توجه محققان و دستاندرکاران حرفه حسابداری قرار گرفته است. از طرف دیگر شاید این سؤال در ذهن متبادر شود که ممکن است مدیریت سود، در راستای علایق سهامداران باشد و چنین رفتاری را بتوان در چارچوب نظریه علامتدهی تفسیر نمود به این صورت که مدیران بنگاه اقتصادی با دستکاری سود به دنبال اطلاعرسانی به سهامداران راجعبه گزارش وضعیت مطلوب مؤسسه از نقطهنظر سودآوری در سالهای آتی هستند. حال سؤال مهم این است که سهامداران و استفادهکنندگان از نتایج گزارششده مالی چگونه میتوانند مدیریت شرکت را در خصوص مدیریت سود ارائه شده کنترل نمایند؟ طبق یکی از مفروضات تئوری نمایندگی، تأیید کارهای مدیران توسط مالکان بسیار مشـکل و پرهزینه است به نحوی که هزینـههای آن منفعت حاصـله را توجـیه نمینماید. در این راستا استفادهکنندگان به دنبال راهکارهایی هستند که بدون دربر داشتن هزینههای یاد شده از کیفیت و دقت گزارشات ارائه شده، اطمینان حاصل نمایند.
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
سود به عنوان یکی از مهمترین شاخصهای حسابداری است که همواره برای مقاصد مختلف نظیر ارزیابی سهام و عملکرد مدیریت شرکتها و مواردی از این قبیل، به ویژه توسط استفادهکنندگان در ایران مورد توجه بوده است. تا چند سال اخیر، اغلب تحقیقاتی که در زمینه تأثیر چرخه تجاری بر بازده سهام صورت گرفته، برای دستکاری و مدیریت سود اهمیت چندانی قائل نشدهاند. اما در سالهای اخیر ورشکستگی شرکتهای عظیم، و عدم آگاهی قبلی استفادهکنندگان از این موضوع، منجربه این مورد شد که محققان و تحلیلگران مالی تأکید و اهداف خویش را بر کیفیت به جای رقم سود ارائه شده و همچنین شناسایی راههای بررسی مدیریت سود معطوف دارند.
1-4 اهداف و فرضیههای تحقیق:
این تحقیق به طور کلی یک هدف را دنبال میکند و آن بررسی رابطه چرخههای تجاری و مدیریت سوداست. در همین راستا یک فرضیه اصلی مورد بررسی قرار میدهد که بین چرخههای تجاری و مدیریت سود رابطه معناداری وجود دارد.
2-3 اهداف تحقیق و کاربردها:
یک عامل بنیادی در آزمون مدیریت سود، شناسایی راههای اعمال مدیریت سود است، بررسی ادبیات مبتنیبر مدیریت سود بیانگر وجود رویکردهای متفاوت با شناسههای مختلف در تعیین سود گزارش شده است. یکی از مهمترین این رویکردها مبتنیبر کاربرد اقلام تعهدی اختیاری به عنوان شاخصی برای تعیین و کشف مدیریت سود در واحدهای تجاری است. هیلی، دیآنجلو و جونز در انجام تحقیقاتی در زمینه مدیریت سود اقدام به ارائه مدلهایی کردهاند که در تحقیقات بعدی بارها آزموده شدهاند. دچو و همکاران با ارائه مدلی که از آن پس به مدل تعدیلشده جونز نام گرفت این مدل را با مدلهای جونز، هیلی و دیآنجلو و نیز مدل صنعت مورد مقایسه قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که مدل تعدیـلشده جونز از قدرت بیشتری برای کشف مدیـریت سـود در واحـدهای تجـاری برخـوردار مـیباشد در تحقیقات بعدی که توسط جیانمینگ صورت گرفت کارآیی مدلهای جونز و مدل تعدیلشده آن ازطریق به کارگیری سه معیار زیر در صورتهای مالی، افزایش پیدا کرد: سرمایه در گردش غیرنقدی غیرعادی ابتدای دوره، نسبت سرمایه در گردش، نرخ استهلاک تاریخی.
در تحقیقی که ایشان ارائه نموده است در تعدادی از سناریوها از جمله اجتناب از زیان و عرضه سهام فصلی، نشان داده است که سیستم حسابداری تعهدی غیرمنتظره منطبقبر مدل پیشنهادی، با زمان کمتر، سرعت و قدرت بالاتر در بررسی و آزمون مدیریت سود، کارآیی داردکه قابل مقایسه با مدلهای موجود میباشد. مدل تعهدی پیشنهادی ایشان نشانگر مزایای تحلیلهای سری زمانی و مقطعی مدل جونز میباشد اما بر کمبودهای آن نیز غلبه مینماید. بررسی فرآیند مدیریت سود نشاندهنده این است که بسیاری از پژوهشگران علم حسابداری بر آنند که علت دستکاری نتیجه عملیات عادی شرکت را بدانند و اغلب به دنبال این موضوع هستند که چگونه اساسا میتوان نتایج حاصل از عملیات را تحت تأثیر قرار داد اغلب محققین به دنبال شناسایی راههایی جهت کشف موارد مدیریتشده سود ارائهشده میباشند. بنابراین در تحقیق حاضر برای بررسی مدیریت سود در شرکتهای پذیرفتهشده در بازار بورس تهران از مدل ارائهشده توسط جیانمینگ استفاده میگردد.
نتایج این تحقیق را میتوان مورد توجه سیاستگزاران بازار سرمایه قرار گیرد چون میتوانند درصورت تأثیر داشتن متغیرهای مستقل بر کیفیت اطلاعات ارائهشده به تقویت آن بپردازند. همچنین این نتایج میتواند مورد توجه سرمایهگذاران و تحلیلگران باشد و مبنایی را برای ارزیابی کمیت و کیفیت محتوای اطلاعاتی سود گزارششده توسط مدیریت ارائه نماید، به علاوه این نتایج میتواند مورد توجه محققین دانشگاهی قرار گیرد چون باعث افزایش شناخت روشهای دستیابی به کشف مدیریت سود منجر میگردد. نتیجه حاصل از این تحقیق میتواند مورد استفاده سازمانهای نظارتکننده بر شرکتها (سازمان
بورس اوراق بهادار و مؤسسات حسابرسی و…) قرار گیرد چون که میتوانند با توجه به نتایج به دست آمده کیفیت و مطلوبیت گزارشگری مالی شرکتها را مورد بررسی قرار داده و اطلاعات بهتری را در اختیار ذینفعان بازار سرمایه قرار دهند. سرانجام این نتایج میتواند مورد استفاده مدیران شرکتها قرار گیرد چون نشان میدهد که کیفیت سود ارائهشده توسط ایشان مورد توجه سرمایهگذاران و سایر نهادها میباشد. به همین دلیل میتوانند با استفاده از این موارد کیفیت و اعتبار اطلاعات ارائهشده را افزایش دهند.