الگوی پنج عاملی 45
2-14پیشینه شناسی عاملها در سایر الگوهای شخصیت 53
2-15پیشینهی پژوهشی 54

2-15-1-پیشینهی خارجی 54
2-15-2-پیشینهی داخلی 55
2-16مدل تحقیق 57
3-1مقدمه 58
3-2روش و طرح تحقیق 58
3-3جامعه آماری و حجم نمونه 58
3-4روش جمعآوری اطلاعات 58
3-5ابزار گردآوری اطلاعات 59
3-5-1-پرسشنامه شخصیتی نئو ( NEO-FFI) 59
3-6روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 60
4-1مقدمه 61
2-4بررسی ویژگی های جمعیت شناختی نمونه آماری 61
4-2-1-جنسیت 61
4-2-2-وضعیت تأهل 62
4-2-3-تحصیلات 63
4-2-4-سن 64
4-3یافتههای توصیفی 65
4-4تحلیل استنباطی 66
4-5آماره های طبقه بندی 69

5-1مقدمه 71
5-2بحث و نتیجه‌گیری 71
5-3جمعبندی 75
5-4محدودیتهای پژوهش 75
5-5پیشنهادات کاربردی 76
5-6پیشنهادات پژوهشی 77
منابع .……………………………………………………………………………………………………………………………78
پیوست……………………………………………………………………………………….. 87
چکیده لاتین ……………………………………………………………………………………………………………. 90

فهرست جداول
جدول ‏21: مقیاسها، جنبه ها و همبستههای سیاهه صفات نئو پی آی آر: برونگرایی 46
جدول ‏22: مقیاسها، جنبهها و همبستههای سیاهه صفات نئو پی آی آر: سازگاری 47
جدول ‏23: مقیاسها، جنبه ها و همبستههای سیاهه صفات نئو پی آی آر:وظیفهشناسی 49
جدول ‏24: مقیاسها، جنبهها و همبستههای سیاهه صفات نئو پی آی آر: روانرنجورخویی 51
جدول ‏25: مقیاسها، جنبهها و همبستههای سیاهه صفات نئو پی آی آر: گشودگی 52
جدول ‏31: پایایی مقیاس NEO-FFI در مطالعات مختلف 59
جدول ‏41: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت 61
جدول ‏42: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت 62
جدول ‏43: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب متغیر تحصیلات 63
جدول ‏44: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سن 64
جدول ‏45: داده های توصیفی برای ویژگیهای شخصیتی در در دو گروه اقدام کننده به خودکشی و عادی 65
جدول ‏46: نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف 66
جدول ‏47: نتایج آزمون برابری میانگین گروه ها 67
جدول ‏48: ارزش ویژه و همبستگی متعارف 67
جدول ‏49: آزمون تابع با لامبدای ویلکز 68
جدول ‏410: ضرایب استاندارد شده برای متغیرهای موجود در تابع تشخیص 68
جدول ‏411: ضرایب ساختاری برای متغیرهای موجود در تابع تشخیص 69
جدول ‏412: جدول طبقه بندی گروه ها 70

فهرست اشکال
شکل ‏22: مدل مفهومی تحقیق 57
شکل ‏41: درصد فراوانی مربوط به جنسیت 62
شکل ‏42: درصد فراوانی مربوط به وضعیت تأهل 63
شکل ‏43: توزیع فراوانی پاسخ دهندگان برحسب متغیر تحصیلات 64

شکل ‏44: درصد فراوانی افراد اقدام کننده به خودکشی بر حسب سن 65
مقدمه
زندگی بشر در طول زمان همیشه با پدیده‌ها و مشکل های خاصی همراه بوده است که انسان را به تفکر واداشته و زمینه‌ای را مهیا نموده است تا با بررسی و پرسش بر آن‌ها غلبه کند. با پیشرفت بشر، گسترده شدن اجتماعات و درگیری بیشتر با مشکل ها، مسائل هم متعددتر گشته است. خودکشی، یکی از پدیده‌های رایج ناهنجار در جوامع غربی و کشور ایران است که درصدی از مرگ‌ومیر را به خود اختصاص می‌دهد. این عامل باعث شده است که جامعه‌شناسان و روان‌شناسان زیادی در مطالعات و پژوهش‌های خود آن را ، از جنبه‌های مختلفی آسیب‌شناسی و مطالعه کنند و متغیرهای دخیل زیادی را در آن شناسایی و روش برخورد با آن‌ها یا رفع موانع را بیان نمایند.(علی اکبر سیاسی ،1371)
گرچه برخی از پژوهشگران پیش از این اعلام کرده‌اند که گرایش و میل به خودکشی می‌تواند ناشی از نواقص و اختلالات ژنتیکی باشد که روی رشد سلول‌های عصبی تاثیر می‌گذارد، اما قطعاٌ این تاثیر به معنای علت بودن نیست و به عقید پژوهشگران، خودکشی هیچ‌گاه در نتیجه‌ی یک عامل یا حادثه اتفاق نمی‌افتد. معمولاٌ تعامل پیچیده‌ای از عوامل روانی، بیماری جسمی، سوء مصرف مواد، مشکلات خانوادگی، تعارض های بین فردی، شرایط محیطی، ویژگی‌های فردی و استرس‌های زندگی فردی، اجتماعی و شغلی منجر به خودکشی در فرد می‌شود. (علی رضا احمدی ، 1384).
خودکشی به عنوان یک پدیده چندعاملی، نیاز به بررسی و مطالعه بیشتری دارد که پژوهش حاضر هم با این هدف انجام شده است و سعی دارد به مطالعه ویژگی‌های شخصیتی افراد اقدام کننده به خودکشی بپردازد و نقش این عوامل را در شیوع اقدام به خودکشی بررسی نماید.
پژوهشها نشان داده است که در بسیاری از رفتارها شخصیت نقش بسیار مهم و قابل توجه دارد. شخصیت به عنوان عاملی تعیینکننده، که تمامی رفتارهای انسان را در عرصه زندگی شخصی و اجتماعی تحتتاثیر قرار میدهد میتواند فرد و اطرافیان وی را با مشکل جدی مواجه کند. همه انسانها از حیث داشتن شخصیت به معنی وسیع کلمه با یگدیگر همانند هستند یعنی هر کسی شخصیتی دارد. ولی این شخصیت در همه یکسان نیست. بلکه در هر کسی به صورت خاصی میباشد که او را از دیگران متمایز میسازد. تفاوتهایی که افراد با یگدیگر دارند، به حدی است که نمیتوان از میان آنها حتی دو نفر را یافت که از هر لحاظ شبیه به هم باشند. هر انسان و رویدادی در نوع خود
منحصر به فرد است. با وجود این بین بسیاری از انسانها و رویدادهای زندگی آنها آنقدر شباهت وجود دارد که بتوان نکات مشترکی را در نظر گرفت و درست همین الگوهای رفتاری است که مورد توجه روانشاسی است( ستوده ، 1378).
بیان مساله
سابقه وجود رفتار ناهنجار خودکشی، به اندازه سابقه وجود انسان بر روی کره خاکی است و به دلیل منافاتی که این پدیده با اصل حیات انسان دارد، از دیرباز در تمام جوامع و فرهنگ‌ها، امری نکوهیده و زشت تلقی شده است، اما در هیچ دوره و زمانی به اندازه عصر کنونی، آمار خودکشی افزایش نیافته است و روند رو به گسترشی نداشته است. رشد و گسترش روزافزون آن، به ویژه در بین نوجوانان و جوانان، خودکشی را از یک نابهنجاری فردی، به یک معضل اجتماعی گسترده تبدیل کرده است(پورافکاری، 1375). امروزه جامعه ایران با فرهنگ و پیشینه قوی خود، از این آسیب مصون نمانده و نگرانی‌های مربوط به ماهیت وجود و گسترش آن، هم چنان در مباحث علمی وجود دارد و زمینه شکل‌گیری مطالعات و پژوهش‌ها است.
بازنگری بررسی‌های انجام شده ی دو دهه اخیر در زمینه همه‌گیرشناسی خودکشی در ایران نشان می‌دهد که میزان شیوع خودکشی و اقدام به آن، در بیشتر استان‌های کشور به ویژه در میان نوجوانان و جوانان رو به افزایش است (محسنی‌تبریزی، 1372، یاسمی، 1377، خزایی و پرویزی، 1382) و طبق آخرین آمارها، سن خودکشی در ایران به پایین‌تر از 19 سال رسیده است. فراگیری قابل توجهی که بین نوجوانان و جوانان داشته است، بیانگر این واقعیت است که باید به خودکشی به عنوان بحرانی اجتماعی و یک مساله پزشکی حاد و اورژانسی توجه جدی نمائیم(خزایی و پرویزی، 1382).
نوع بروز این پدیده در اجتماع، دارای دامنه‌ای از فکر خودکشی، تهدید به خودکشی و اقدام به خودکشی تا خودکشی کامل است. از نظر همه‌گیرشناسی و میزان گسترش، اقدام به خودکشی، طیفی از انواع خودکشی است که همواره آمار اتفاق آن در جامعه، بیش از میزان خودکشی بوده است که به نتیجه نرسیده (آقابیگلویی ، 1379) یا به شکلی است که آسیب ناشی از آن، منجر به مرگ نمی‌شود (احمدی ،1384)، اما در عین حال ، یک پیش‌بینی‌کننده قوی برای خودکشی در آینده است.
رفتار خودکشی یکی از مشکلات جدی سلامت عمومی محسوب می‌شود (گلدبرک1و رابین2، 2000) که در نهایت، منجر به مرگ و نابودی یک انسان می‌گردد. امروزه میزان خودکشی و اقدام به خودکشی، یکی از مهمترین شاخص‌های بهداشت روانی افراد اجتماع محسوب می‌شود که در حال حاضر عامل 12% مرگ‌ومیرهای نوجوانان (کاپلان3 و سادوک4، 1386) و دومین عامل مرگ، در افراد 25 تا 37 سال و سومین عامل در افراد 15 تا 24 سال در آمریکاست(اندرسن5 و تریو6، 2002).
مطالعات همه‌گیرشناسی حاکی از آن است که خودکشی در بین همه طبقات و بخش‌های جمعیتی رخ می‌دهد و در همه سنین، نژاد و اقلیت‌های اجتماعی شیوع دارد. با اینکه در ایران آمار مدون و دقیقی از میزان وقوع خودکشی وجود ندارد، ولی بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته، آمار خودکشی وضعیتی مشابه با سایر کشورها دارد(محسنی، 1366؛ گرمخانی، 1378؛ جمشیدزاده، 1382) و از شیوع بالایی برخوردار است(ثقه‌الاسلام و رضایی، 1384).
از لحاظ وسعت دامنه اجتماعی و طبقاتی، مطالعات همه‌گیرشناسی حاکی از آن است که خودکشی در بین همه طبقات، بخش‌های جمعیتی و در همه سنین، نژاد و اقلیت‌های اجتماعی شیوع دارد و رخ می‌دهد(محمدخانی، 1383).
این امر شاید به این دلیل باشد که اقدام به خودکشی، راه خروج از بحران‌هایی است که به طور ثابتی موجب آزار شدید فرد می‌شوند و هم چنین می‌توان آن را واکنشی نسبت به استرس‌های داخلی، خارجی و یا ناشی از حوادث زندگی دانست(رهبر طارمسری،اورنگ پور،موسویان و دوام 1383).
________________________________________
1-Goldberg
2-Rabin
3-Kaplan
4-Sadock
5-Andressen
6-Trio
از لحاظ سبب‌شناسی و تبیین ریشه‌های علی تحقیقات و پژوهش‌ها، به مواردی هم چون اختلافات خانوادگی و زناشویی، درگیری با بستگان ، اختلالات روان‌شناختی(محمدخانی، 1383)،
جنس، سن، افسردگی، اختلال سلوک، سوءمصرف مواد و دارو، عزت نفس پایین، ناامیدی یا درماندگی، تنهایی و احساس گناه اشاره کرده‌اند(کدیور و زاهدی، 1386).
با توجه به یافته‌های پژوهشی نوری، سلیمی، اسماعیلی (1390) ، ویژگی‌های شخصیتی(درونگرایی، روان‌آزرده‌گرایی و روان‌گسسته گرایی)، افسردگی، داشتن افکار خودکشی و پایین بودن سطح سلامت عمومی عوامل مهمی جهت شناسایی افراد در معرض خطر خودکشی و خودزنی می باشند. ارتباط بین انزوای اجتماعی و فکر خودکشی، اقدام به خودکشی نیز در نمونه‌های متنوع زیادی در سنین و ملیت‌های متعدد و افراد دارای مشکلات سخت کلینیکی یافت شده‌ است(گوین1 و آپتر2 ،2012).
مطالعات مختلفی نشان داده است که اختلال‌های اضطرابی با افزایش خطر رفتار خودکشی رابطه داشته(الگولاندر3، لاوری4 2000 ) و بین درون‌گرایی اجتماعی، طبیعت تحریک‌پذیر و خطر خودکشی ارتباط وجود دارد(اورتیگو5، وستن6 ،بردلی7، 2009) که گمان می‌رود ناشی از ویژگی‌های شخصیتی خاصی باشد؛ چراکه شخصیت که به سازمان پیچیده‌ای از تمایلات و ویژگی‌ها اشاره دارد، با برآیندهای مهم زندگی از جمله تندرستی و بیماری‌ها می‌تواند مرتبط باشد(مسعودنیا، 1390).

____________________________________
1-Gvion
2-Apter
3-Allgulander
4-Lavori

5-Ortigo
6-Westen
7-Bradly

ویژگی‌های شخصیتی ممکن است به عنوان همبسته‌ها، پیشگویی‌کننده‌ها و نشانه‌های سلامت در زمینه شماری از نشانه‌های ظاهری و فنوتیپی روانپزشکی، شامل خودکشی‌گرایی مداخله کند(برزو1، هیبرت2 و تیارو3 2008). در مقایسه با «یک شخصیت بهنجار»، ویژگی‌های شخصیتی مرتبط با خودکشی، روان‌رنجورخویی(بخصوص در حالت افسردگی و نگرانی) دارای ارتباط مثبت و برونگرایی(به ویژه در جنبه‌های جرات و هیجان مثبت) دارای ارتباطی منفی است(اورتیگو4 و همکاران، 2009).
پژوهش‌های زیادی به ریشه‌یابی این موضوع پرداخته‌اند و حوزه مطالعاتی خود را بر زمینه ویژگی‌های شخصیتی و بررسی اختلالات متمرکز کرده‌اند. مطالعات در مورد عوامل شخصیتی مرتبط با خودکشی‌گرایی، تغییرپذیری قابل توجهی را در بین اقدام‌کنندگان به خودکشی نشان می‌دهد (اورتیگو، 2009). مرور کلی پامپیلی5،رابرت6،گیرارد7 (2004)، نشان می‌دهد که بعضی اختلالات شخصیت یک ارتباط قوی با خودکشی دارند و علایم روان‌شناختی می‌تواند تحت تاثیر اختلالات شخصیت قرار گیرد که شامل جسمانی‌سازی، افسردگی و اضطراب می‌شود. افراد دارای این اختلالات، در اضطراب و افسردگی نمرات بالایی کسب می‌کنند(کیامرثی،آریان پور، نگراوی 1390).
در بررسی‌های بعدی مشخص شد که بین الگوهای ناسازگار شخصیتی، اختلالات شخصیتی مرزی، ضداجتماعی، خودشیفته، منفعل و آزارگر، اضطرابی و افسرده در میان افراد اقدام کرده، بیش از گروه اقدام‌نکرده مشاهده می‌شود. در ضمن اقدام‌کردگان، تجارب منفی بیشتری را در زندگی تجربه کرده بودند(اکبری‌زردخانه،جعفری، دولتشاهی 1388). هم چنین در مطالعات کالبدشکافی روان‌شناختی، افراد زیادی با اختلالات شخصیت در بین قربانیان خودکشی و اقدام‌کنندگان به خودکشی یافت شده‌اند (پامپیلی و همکاران، 2004).

___________________________
1-Berezo
2-Hibert
3-Vitaro
4-Ortigo and et al
5- Pompili
6- Girard
از لحاظ ویژگی‌های دخیل در این پدیده، نتایج پژوهش محمدیان(1382) نشان داد که افراد اقدام‌کننده به خودکشی، دارای ویژگی‌های شخصیتی درون‌گرایی، روان‌پریشی و روان‌رنجورخویی بودند و دیگر تحقیقات نیز نشان‌دهنده ویژگی‌های شخصیتی دیگری در این زمینه هستند.
بررسی پژوهش‌های انجام‌شده فرگوسن1(2003) و گلدستون2(2004)، صفات شخصیتی به ویژه نوروزگرایی،شاکری ،پرویزی فرد، صادقی(1384)،ویژگی‌های شخصیتی درون‌گرایی، روان‌آزرده‌گرایی و روان‌گسسته‌گرایی، گیل3(2010) ، سطوح بالاتر اجتناب از آسیب ، عاشوری وحبیبی (1388) ، در مطالعه معتادان بیان می‌کنند که ویژگی‌های شخصیتی روان‌نژندگرایی و باوجدان بودن، به ترتیب دارای رابطه مثبت و منفی با احساس گناه و خود‌تخریبی و برون‌گرایی و باز بودن در برابر تجارب با ناامیدی و احساس حقارت رابطه منفی داشته و ویژگی‌های شخصیتی برون‌گرایی و باوجدان‌بودن نیز با نمره کل افکار خودکشی‌گرا رابطه منفی ‌دارد.
پیش‌بینی کننده‌های کلینیکی رفتار خودکشی عموماٌ قوی نیستند، به این معنا که برای هر نمونه‌ای از بیماران یا حتی برای بیماری خاص، قابل تسری نمی‌باشند(لنانابوکو4 ، 2009)، اما با توجه به پیشینه‌های تحقیقات، به نظر می‌رسد ویژگی‌های شخصیتی خاصی در بروز و شیوع خودکشی اثرگذار باشد. به ویژه که شخصیت یکی از عوامل خطرزایی است که در بروزخودکشی نقش بسزایی دارد. این ویژگی‌های شخصیتی همراه با آسیب‌های روانی و رخدادهای منفی زندگی به لحاظ نظری و پژوهشی با خودکشی مرتبط هستند(برزو5 و همکاران، 2005) ، ممکن است برای افکار خودکشی رایج و اقدام به خودکشی در بعضی زیرگروه‌ها سهم مستقلی بازی کنند.
با عنایت به یافته‌های علمی و پژوهشی موجود، این سوال قابل تحقیق و بررسی است که آیا ویژگی‌های شخصیتی افراد می‌توانند اقدام به خودکشی را در آن‌ها پیش‌بینی کنند؟ شخصیت افراد و ویژگی‌های آن‌ها، تا چه حد می‌تواند میزان و ارتکاب این رفتار را کاهش‌داده و زمینه پیشگیری را برای متخصصان فراهم سازد؟
__________________________________
1-Fergusson
2-Goldston
3-Gill
4-Lenanabuco
5-Berezo and et al
6-Pompili and et al
اهمیت و ضرورت تحقیق
خودکشی یکی از مخاطرات اصلی سلامت روانی است و هر سال حدود یک میلیون نفر در اثر اقدام به خودکشی جان خود را از دست می‌دهند(نوک1 و بانجی2 ،2007). این پدیده آسیب‌زا، با وجود تلاش‌های مفرط، پیشگویی‌های مؤثر و راهبردهای پیشگیرانه، باز هم در جامعه وجود دارد و فرض قریب این است که درک ما از اثر متقابل فاکتورهای دخیل در خودکشی، هنوز ناقص مانده است(پامپیلی3 و همکاران، 2004).
از نظر علمی نیز، خودکشی یک معضل روانی-اجتماعی پیشگیری شونده است، اما در میان تمام پیامدهای و آسیب‌های این پدیده، تغییر ساختاری و جوان‌تر شدن افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، خود بر مشکلات پیش‌رو افزوده است(جمشیدزاده و همکاران، 1383) و این